زورخانه

عنوان: زورخانه 5/12/2008, 13:42

زورخانه

«زور» واژه ای است فارسی که در فرهنگ لغات به معنی توانایی، نیرو، فشار و قوه است.زورخانه به محل زورآزمایی یا ورزشخانه معنی شده است.قدمت نام ورزشخانه به دوران صفویه می رسد ولی قبل از آن زورخانه را«آماج خانه» می نامیدند که به معنی محل تیراندازی است.

ساختمان ورزشخانه، ریشه در معماری قبل از اسلام، بویژه دوران اشکانی دارد، با شکلی هشت گوش و سقف گنبدی، این سبک دردوران بعد از اسلام تکمیل شد و به شکل کنونی ساختمان های قدیمی و مساجد و مزارات و امام زاده ها درآمد، از جمله، زورخانه ها و خانقاه و تکیه ها، که علاوه بر جنبه ی مذهبی از بعد ملی نیز مورد توجه بوده است.

ورزشخانه ها را در قدیم مانند حمام ها و سردابه ها از سطح زمین پایین تر می ساختند و این براساس سنت مخفی بودن این اماکن بوده است.با دری کوتاه که برای ورود به آن خم می شدند.

شکل داخل زورخانه های سنتی اغلب هشت گوش است؛ هر ضلع آن شامل یک غرفه است و از این غرفه ها برای تماشاچیان و یا محل سنگ گرفتن و مشتمال کردن و لباس کنی استفاده می شده است.سقف زورخانه ها اکثراً گنبدی است که درست در زیر آن «گود» قرار دارد.

گنبد در زورخانه ها و اماکن متبرکه و بقعه ها، گذشته از جنبه معماری دارای ارزش معنوی نیز بوده است که هنوز هم متداول است.این اعتقاد از زمان های پیش از اسلام سرچشمه می گیرد زیرا گنبد را نشانه ای از نیروی آسمانی و ارتباط با عالم بالا می دانسته اند.لذا چرخیدن ورزشکاران در زیر گنبد نوعی ارتباط معنوی و متافیزیکی با گردش جهان خلقت است.

در دوره های اسلامی بویژه بعد از حمله مغول که ورزش زورخانه ای برای بدنسازی و آمادگی جسمانی در راه پیشرفت کشتی پهلوانی رواج یافت.اماکن ورزشی در سردابه ها و حمام های متروک و بعضی انبارها دایر بود و در کمتر شهری ساختمانی را مخصوص زورخانه بنا می کردند تا زمان صفویه که تشیع رونق یافت کم کم ورزش زورخانه ای مورد توجه قرار گرفت و زورخانه هایی تأسیس شد که تا عصر قاجاریه ادامه یافت.

زورخانه دارای چهار رکن اصلی است:گود، سردم، زنگ و جایگاه تماشاگران.

» آداب زورخانه
» آیین پهلوانی و آداب زورخانه ای